SİYAH – BEYAZ
Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün atasıdır(1)
Resmi olarak 1909’da teşekkül etse de dönemin kaynakları kuruluşu 1903 olarak verir. Ancak 1903 ile 1909 arasında Beşiktaş Jimnastik Kulübüyle ilgili bir müsabaka haberine rastlayamadım.
Kuruluşunda Bereket Jimnastik Kulübü olarak isim alır, Resmi teşekkülünde “Beşiktaş Terbiye-i Bedeniyye” namını alır.
Tercüman Spor Ansiklopedisi’nin Beşiktaş maddesinde; “1902 yıllarında sporun henüz Türk toplumunca benimsenmediği, hatta suç ve ayıp sayılabildiği bir dönemde Beşiktaş Semti’nin gençleri bir kulüp kurmanın, spor yapmanın ihtiyacını duymaya başlamışlardı. Ve 1903 yılının Mart ayında Serencebey’deki Osman Paşa Konağı’nda Beşiktaş Bereket Jimnastik Kulübü’nü kurdular(2).”
Dönemin hiçbir kaynağında kulübün isminde “Beşiktaş” ismi yoktur ancak bu ansiklopedide eklenmiştir. Dönemin birincil kaynaklarından “Aylık Mecmua” 1926 senesinde her nüshasında kadim kulüplere yer verir ve Temmuz nüshasında Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nü ele alır ve kuruluşu hakkında önemli bilgiler verir. Makaleyi aynen aktarıyorum:
“Beşiktaş Terbiye-i Bedeniyye Kulübü
Beşiktaş Terbiye-i Bedeniyye Kulübü resmen 325 (1909) senesinde teşekkül etmiş olmakla beraber Beşiktaşlı gençler arasında spor faaliyeti 319 (1903) senesinde doğmuştur.
Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün Tarihçesi Bugünün gençliği spora karşı nihayetsiz bir alaka hissediyor. O gençleri bir araya toplayan kulüpler nasıl teşekkül etmiştir. Nasıl inkişaf etmiştir? Bu sade sporcuları değil bütün kârileri (okuyucuları) alakadar edecek kadar mühim bir mevzudur. Mecmuamızın bu aydan itibaren her nüshasında kulüplerden birinin hayatına dair neşredeceği malûmat, Türkiye'de sporun nasıl başlayıp nasıl inkişaf edeceğini gösteren pek kıymetli bir tarih olacaktır.
Türkiye'de ilk kulüp hangisidir?
Galatasaray kulübü en evvel teşekkül eden bir spor müessesesi olmak üzere maruftur. Beşiktaş Terbiye-i Bedeniyye Kulübü resmen 325 (1909) senesinde teşekkül etmiş olmakla beraber Beşiktaşlı gençler arasında spor faaliyeti 319 (1903) senesinde doğmuş addolunabilir. O sene yirmi iki genç Bereket Jimnastik Kulübü nâmı altında çalışmaya başlamışlar ve meşrutiyetten sonra da Beşiktaş Kulübü’ne iltihak etmişlerdir.
Beşiktaş Kulübü nasıl teşekkül etti?
324 (1908) senesi Ağustosunda Edirne'de vazife-i askeriyelerini (askerlik vazifesi) ifa eden elyevm (bugün) kulüp reisi Fuat (Bey) ve elyevm Süvari Kaymakamı Muallim Mazhar Beyler bir jimnastik kulübü yapmak için Edirne'de Amerikan gazinosunda toplanmışlardır. Fakat muhit bu teşebbüsü hüsn-i kabul ile karşılamadığı cihetle akim (neticesiz) kalmıştı. Yine aynı zevat 31 Mart'ı (31 Mart ayaklanması) müteakip İstanbul’a geldikleri zaman şimdi Melek Sineması ve ondan evvel de Iskeyting (Skating) patinaj mahalli olan arsada Rum gençlerinin jimnastik yaptıklarını görüyorlar ve yine bugünlerde Tepebaşı'nda kışlık tiyatroda Maccabi Yahudi Kulübü büyük bir idman bayramı yapıyor. Davetliler arasında Fuat ve Mazhar Beyler de bulunuyorlar. Beyoğlu Mutasarrıfı Muhittin Bey (şimdi Mısır Sefiri Muhittin Paşa) Fuat Bey'le Mazhar Bey'i böyle bir kulüp yapmaya teşvik ve her türlü müzaheret (arka çıkma) göstereceğini vaat ve temin ediyor. O gün bu zevatın bilhassa nazar-ı dikkatini celbeden hadise dünyanın her tarafındaki Musevi sporcular tarafından gelen telgraflar oluyor.
319 (1903) senesinde çalışan bu arkadaşlar ve Yüzbaşı Merhum Vasfi Bey yeniden çalışmaya başlıyorlar. Fuat Bey'in Ihlamur caddesindeki evinin altında elyevm garaj olan yer hazırlanıyor. Binanın önündeki arsaya barfiks, paralel, binaya da on beş yirmi gülle, beş on çift lobut konuluyor. Fuat Bey eskrimci olduğundan kendisine mahsus eskrim takımlarını ve tüfenk ve sürgü mübareze aletini bütün teferruatı ile kulübe hediye ediyor. Bir taraftan da kulübünün resmen tasdiki için hükümete müracaat olunuyor.
Güreş, barfiks ve paralel kısmında muallim Mazhar, elyevm Süvari Kaymakamı Şerafettin, eskrim kısmında Fuat ve Binbaşı Refik Beyler ve birkaç zaman sonra Mehmed Fetgeri, birkaç gün sonra da Ahmed Fetgeri ve elyevm Cumhuriyet Gazetesi hattatlarından Hoca Şevket Beyler, M. Sami ve Seyfi Beyler talime başlıyorlar.
Hükümetçe tasdik-i muamelesi ikmal edildikten sonra Akaretler'de bir binâ tutulmuş ve bunun arkasında oldukça geniş bir yer, altı yüz altına yakın bir masraf ihtiyârıyla ve idmancıların himmetiyle mükemmelen tesviye edilip idman meydanı hâline getirilmiştir. Binâ dâhilinde soyunma mahalleri, duş tertibatı yapılmış ve mükemmel bir güreş minderi, boks edevatın tedarik edildiği gibi kulübün faal a'zâsı da pek az zaman zarfında yüz elliyi bulmuştur.
Eskrim ve Terbiye-i bedeniyye kısmı talimlerini Fuat, güreş kısmını memleketimizin nadir yetiştirdiği bir idmancı olan Merhum Kenan Bey ile Ahmed Fetgeri, barfiks ve paralel kısmını Mehmed Fetgeri Beyler deruhte etmişler (üzerlerine almışlar) ve idmancılar arasında da Sezai, Fehmi, Şevket, Rüştü, Edip Beyler temâyüz eylemişlerdi. Kulübün hey'et-i idaresi maddi ve manevi müzaherette bulunan Serasker Rıza Paşazâde Şükrü Paşa'nın riyasetinde elyevm Cumhuriyet Halk Fırkası Beyoğlu Meclis İdaresi Reisi Ziyaettin (Bey), Galatasaray daire-i belediye müdürü Merhum Şevket Cena'i, Trablusgarp Mebusu Naci, Fizan Mebusu Câmi (Baykurt) ve Fuat Beylerden mürekkepti. Beşiktaş Osmanlı Terbiye-i Bedeniyye Kulübü adından da anlaşılacağı üzere beden terbiyesini esas alan bir kulüptü. Takım sporları yerine bireysel sporları bünyesinde barındıran bir anlayışla dönemin topluca sporlara gösterdiği tepkiden de kurtulmuş oluyordu. Beşiktaşlı gençler güreş, boks, barfiks, jimnastik ve halter gibi tekil yapılan sporlarla çalışmalara başladılar(3).”
(2)Spor Ansiklopedisi, Beşiktaş Jimnastik Kulübü Maddesi, Tercüman Gazetesi Yayınları, İstanbul, 1981
Çok güzel bi yazı kalemine yüreğine sağlık bilinmeye birçok Bilgi
Beşiktaş kulübü bunu biliyor mu
Kalemine sağlık sağlam Beşiktaşlılar bile klubün kuruluşunu bu kadar iyi bilmiyordur
Okuyunca tarihten spor tarihinden ne derece bihaber oldugumu daha iyi idrak ediyorum. Kalemine yuregine saglik....
şebnem hanım süper bi araştırma yapmışsınız. Emeğinize sağlık.
çok güzel... beğendim