Önceki yazımda 1’den 10’a kadar olan sayıların analizini yapmıştım. Bu yazımda 11’den 19’a kadar olan sayılarla ilgili konuşacağız. Bu aralıktaki sayılar temyizleri ile daha karmaşık bir ilişki oluşturmaktadırlar. Artık kalabalık bir aileden söz edeceğiz. Aileye yeni bireyler dahil olunca yaşananları ele alacağız. Bunları ele aldıkça daha çok hayret edeceğiz.
Temyiz kavramını bir önceki çalışmada işlemiştik. Tekrar bu çalışmada temyiz kavramını ele almayacağım ama hatırlatma olarak bazı kelimelerin kullanılmasıyla cümlede eksik kalan anlam örgüsünü tamamlayıp ilgili kelimelerle ile ilişki kuran kelimelere temyiz denildiğini söylemek istiyorum. Sayı temyizi de haliyle cümlede sayının eksik bıraktığı anlam örgüsünü tamamlayıp sayı ile ilişki kuran kelimelere denmektedir.
1 ve 2 sayıları temyizleri ile tek yumurta ikizi olurlar demiştim. 11 ve 12 sayılarında durum biraz farklıdır. 11 ve 12 temyizleri ile siyam ikizi olmazlar ama yine de cinsiyet bakımından temyizleri ile aynı olurlar. 11 ve 12 sayıları aslında iki bileşenlidir. Artık 11’den itibaren sayılar iki öğeye sahiptir. Sayı artık tek basamaklı değildir yani aileye yeni bir birey katılmıştır. Hâl böyle olunca artık siyam ikizliğinden söz edilemez. 11 ve 12 sayılarının temyizleri ile olan ilişkileri 3 adet aynı cinsiyetli kardeşin durumu gibidir. Bu 3 kardeşten ikisi kendi aralarında çete haline gelir ve bu iki kardeş diğer kardeşi ezer. Yani 11 ve 12 sayılarının birler ve onlar basamağı kendi aralarında tamlama gibi bir yapı oluşturur. Hatta bu sebeple 2 sayısı 12 sayısına dönüştüğünde son harfini yani nun (ن) harfini kaybeder. 1 sayısı da 11 sayısına dönüşünce yazılış olarak değişime uğrar. Bu değişimlerle birlikte sayılar temyizlerine eziyet etmeye başlar. Haliyle temyizler yaşadıkları baskı ve zulümlerden dolayı güçlerini kaybettikleri için tekil halde gelirler ama yine de yaşadıklarına ve başlarına gelen duruma karşı isyan ederler. Tekil hâlde olmak acizliğin, güçsüzlüğün ve çaresizliğin bir göstergesidir. Temyizlerin yaşadıklarına karşı yaptıkları isyan fetha yani üstün ile harekelenmeleri ve sonlarına bu harekeyi uzatan elif harfi almalarıdır. Ancak müennes yani dişil formda bulunan kelimeler bu uzatma elifini bile alamazlar yani bu isyanlarını bile sürekli uzatarak yapamazlar. Fetha yani üstün kelimenin son harfinin üzerine gelerek o harfi e ya da a sesiyle okutur ayrıca sona gelen harekesiz elif harfi de bu sesleri uzatarak isyanın sürekliliğini sağlar. Sürekli el kol hareketleri yaparak ve e ya da a sesleriyle isyan ederek tepkilerini koymaya çalışan veya protestolar yapan insanları unutmayalım. Zulme uğrayan kişiler güçlü görünemeyecek duruma geldiklerinde zayıf ve aciz duruma gelirler. Bu kimseler sadece protesto ve isyan edebilirler. 11 ve 12 sayılarının temyizleri ile olan ilişkilerine örnekler: أَحَدَ عَشَرَ طَالِبًا (11 erkek öğrenci), إِحْدَى عَشْرَةَ طَالِبَةً (11 kız öğrenci), اِثْنَا عَشَرَ طَالِبًا (12 erkek öğrenci), اِثْنَتَا عَشْرَةَ طَالِبَةً (12 kız öğrenci). Görüldüğü üzere sayının birler basamağı ve onlar basamağı cinsiyet olarak temyizi ile uyumludur yani 3 adet aynı cinsiyete sahip kardeşleri görmekteyiz. Sayının birler ve onlar basamağı bir araya gelerek çeteleşmiş ve temyizi baskılamışlardır. Zavallı temyiz görüldüğü üzere tekil haldedir ve yaptığı şey sadece protesto ve isyandan ibarettir.
13 ile 19 aralığına bakacak olursak bu aralıktaki sayılarda da anaerkil veya ataerkil aile sistemine göre bir yaşantı söz konusudur. 3 ile 10 aralığındaki sayıları ele alırken anaerkil ve ataerkil sistemi incelemiştik. Anaerkil sistemde kadın evin reisi iken ataerkil sistemde de evin reisi erkektir. Elbette evde reis kim ise onun sözü geçecektir. 13 ile 19 aralığındaki sayılarda aileye yeni bir birey katılacaktır yani artık 2 basamaklı bir sayı temyizini sayacaktır. Başka bir deyişle artık temyizi sayan sayı iki basamaklı bir sayıdır. Bu durumda birler basamağının yanına bir de onlar basamağı eklenmiştir. Bu da aileye yeni bir bireyin katılmasıdır. Aileye katılacak yeni bireyi veya bireyleri evin reisi belirler çünkü evde söz sahibi olan taraf genellikle evin reisidir. Evin reisi olan taraf konumunu kaybetmek istemez. Doğada da konumunu kaybetmek istemeyen canlılar diğerleri ile sürekli mücadele hâlindedirler.
Üstünlük mücadelesinde çok farklı yöntemler vardır. Bu yöntemlerden biri de aileye bir kontrol mekanizması görevi görecek, diğer tarafı baskılayacak ve diğer tarafın üstünlük ve güç mücadelesine son verecek bir bireyi ilgili aileye dahil etmektir. İlgili aileye bir bireyin dahil edilip edilmeyeceği ve dahil edilecek bireyin kim veya kimler olacağı da yine evin reisi tarafından belirlenir. Aile reisi konumunu korumak ve karşı tarafı baskılamak için kendi yakınlarından birilerini ailesine katmak isteyecektir çünkü aile reisinin kendi yakını ona destek olma noktasında en yatkın bireydir. Aileye dahil edilecek bireyin cinsiyeti de önemlidir. Diğer tarafı baskılamak için aileye dahil edilecek olan birey baskılayacağı ve üstünlük mücadelesine son vereceği taraf ile aynı cinsiyete sahip olmalıdır ki baskılama ve üstünlük mücadelesine son verme görevini daha etkin bir şekilde yapabilsin. Baskılayacağı bireylerden farklı cinsiyete sahip olan bireyler ilgili bireyleri baskılamak için yetersiz kalmaktadırlar. Aileye dahil edilecek bireylerin yaşları veya konumları da tecrübe açısından önem arz eder. 13 ile 19 aralığındaki sayılarda onlar basamağı 1 rakamıdır. 1 rakamı 1. dereceden yakınları simgeler yani anne, baba ve kardeşler 1. dereceden yakınlardır. Bir aileye annenin veya babanın dahil edilmesi kardeşlerin dahil edilmesine göre daha kolaydır çünkü kardeşler kendileri ayrı ve bağımsız bir hayat kurmak isterlerken anne ve babalar evlatları ile aynı evde yaşamaya ve o evi sahiplenmeye daha heveslidirler. Anne babalar evlatlarının yanında kalarak evlatlarına her konuda destek olmak konusunda çok daha isteklidirler. Hâliyle aile reisinin diğer tarafı baskılamak ve diğer tarafın mücadelesine son vermek maksadı ile aileye dahil etmek için öncelikli olarak tercih edebileceği birey doğal olarak ya aile reisinin annesi ya da babası olacaktır. Hâliyle onlar basamağındaki 1 rakamı ilgili aileye aile reisinin annesinin veya babasının dahil olacağı anlamına gelmektedir. Hâliyle 13 ile 19 aralığında sayının birler basamağı yani 13 sayısı için 3 rakamı evin reisidir. Bu aralıktaki sayılarda da 1 rakamı yani onlar basamağı da temyizi baskılamak için aileye katılan yeni bir bireydir.
Anaerkil sistemde 13 ile 19 aralığını inceleyecek olursak eve yeni bir bireyin yerleştiğini göreceğiz. Bu birey evin reisi kadın olacağından kadının yakınlarından birisi olacaktır. Tamamlayıcı unsur olan erkeği daha iyi kontrol edip baskılamak ve erkeğin evdeki üstünlük ve güç mücadelesine son vermek için hâliyle erkek ile aynı cinsiyete sahip olan birisi aileye dahil olmalıdır ki bu birey de genellikle kadının babasıdır. Kadının babası damadının evdeki üstünlük ve güç mücadelesine son vererek damadını baskılar. Haliyle artık o ailede erkek üstünlük ve güç mücadelesine giremeyecektir. Erkeğin o ailede yapabileceği tek şey yaşadığı durumu protesto etmek ve isyan etmektir. Kollarını kaldırarak "e" veya "a" sesleri ile protestolar yapan insanları haber bültenlerinden hatırlarsınız. Bu ailede erkeğin yapabileceği tek şey sadece protesto ve isyan olmaktadır. Bu sebeptendir ki temyiz olan kelime kendini güçlü ve etkili olarak gösteremeyeceği için tekil hâlde gelir ve fetha (üstün) ile harekelendirilir. Tekil hâlde olmak acizliğin, güçsüzlüğün ve çaresizliğin bir göstergesidir. Fetha yani üstün ile harekelenmek isyan ve protestonun göstergesidir çünkü fetha ilgili harfin üzerine gelerek ilgili harfi “e” veya “a” sesi ile okutur ki bu durum çevremizde gördüğümüz kadarıyla bir isyanın ve protestonun yansımasıdır. Hatta genellikle fetha ile birlikte ilgili kelimenin sonuna harekesi olmayan bir elif de yazılır. Bu harekesiz elif harfi fetha’nın verdiği “e” veya “a” sesini bir derece uzatarak protestonun ve isyanın devamını sağlar. Yani kolarını kaldırarak sürekli "e" veya "a" sesleri ile isyan ve protestolar yapanları gözümüzde canlandıralım. Anaerkil sistemde bu duruma örnek kelimeler: أَرْبَعَةَ عَشَرَ طَالِبًا (14 erkek öğrenci). Görüldüğü üzere sayının birler basamağı yani (أَرْبَعَةَ) evin reisidir. Evin reisi babasını yani (عَشَرَ) rakamını eve dahil etmiştir. (عَشَرَ) rakamı temyizin kayın babasıdır. Bu evde damat ile kayın baba çekişmesini hgörmekteyiz. Yine de damadın mücadelesi uzun sürmemiş ve zavallı damat tekil halde gelmiştir. Damadın yaptığı tek şey isyan ve protestodur. Burada damat (طَالِبًا) kelimesidir. Görüldüğü üzere damat isyanın ve protestonun devamı için protesto ve isyanı uzatan elif harfini almakla yetinebilmiştir.
Ataerkil sisteme bakacak olursak anaerkil sistemde bahsettiğim durumlar bu sistemde de geçerlidir. Yalnız bu sistemde evin reisi erkek olduğu için eve dahil olacak olan bireyi de erkek belirler. Erkek karısını baskılamak ve karısının evdeki güç ve üstünlük mücadelesine son verebilmek için 1. dereceden yakınları arasından en tecrübeli ve karısı ile aynı cinsiyete sahip olan annesini eve dahil edecektir. Bir başka deyişle bu evde toplumumuzda çok sık görülen gelin-kaynana mücadeleleri ve atışmaları görülecektir. Yine de kaynana gelinini mağlup etmeyi başarır ve gelin üstünlük ve güç mücadelesi yapamaz duruma gelir. Hâliyle gelin artık gücünü kaybettiği ve aciz duruma düştüğü için tekil hâlde gelir. Gelinin bu evde yapabileceği tek şey protesto ve isyandır ki protesto ve isyan durumunda kelimenin alacağı formu anaerkil sistemi ele aldığım paragrafta işlediğim için tekrar burada zikretme gereği duymuyorum. Ancak müennes yani dişil formda bulunan kelimeler müzekker yani eril formdaki kelimelerin aldığı uzatma elifini bile alamazlar yani bu isyanlarını bile sürekli uzatarak yapamazlar. Ataerkil sistemde bu duruma örnek kelimeler: أَرْبَعَ عَشْرَةَ طَالِبَةً (14 kız öğrenci). Görüldüğü üzere bu ailede reis olan taraf yine birler basamağıdır yani (أَرْبَعَ) rakamıdır. Bu ailede eve dahil olan birey erkeğin annesidir yani (عَشْرَةَ) rakamıdır. Bu ailede ülkemizde çok sık görülen gelin-kaynana çekişmesi vardır ama zavallı gelin gücünü kaybetmiş ve tekil halde gelmiştir. Gelinin yaptığı sadece kısa kısa yapabildiği isyan ve protestolardır. Gelin bu protesto ve isyanları uzatan elif harfini bile alamamıştır
11 ile 19 aralığında sayılar mebnidir yani cümle içinde nerede olurlarsa olsunlar aynı şekilde harekelendirilirler yani bu aralıktaki sayılar eve yeni bireyler dahil olduğundan ve bu bireylerden güç aldıklarından kaya gibi sağlam bir yapı hâline gelerek oldukça güçlenirler. Hâliyle temyizlerini bu şekilde ezmektedirler.
Görüldüğü üzere 11 ile 19 aralığındaki sayılarda durum bu şekildedir. Arapçaya ilgi duyan herkese faydalı olmasını rabbimden niyaz ederim.