1997 yılında Amerika’da satılmaya başlayan Enerji İçeceklerinin ülkemizde tüketimi gittikçe artıyor. Enerji İçecekleri ile ilgili olarak ilgili Tarım ve Orman Bakanlığı’mız birçok Kodeks değişikliği yaptı. Konu Danıştay’a kadar taşındı. İçindeki kafein miktarları konusu ile ilgili. Kafein miktarları bir yükseldi. Bir indirildi.
2010 yılında yapılan bir araştırma’ya ulaştım. O yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık 10 milyar dolarlık Pazar payına sahip. 2011 yılında ülkemizde yapılan bir araştırmaya göre enerji içeceklerinin Pazar payı ortalama 320 Milyon Dolar. Pazar büyük. Kazanç çok.
Enerji İçeceği firmalarının Bakanlık katlarında kulisleri çok konuşuldu. 2001 yılında ülkemizde yasaklanan bir Enerji İçeceği firması da var.
Enerji içecekleri konusunda en çok tartışılan konu içeriğinde bulunan Kafein miktarı. En son yönetmeliğe göre içeriğindeki kafein miktarı litre’de 150 mg’dan fazla olamaz. Alkolle birlikte kesinlikle tüketilmemelidir. 18 yaş altındakiler için, benim okudukça gülümsediğim bir uyarı var. Uyari şöyle : ‘18 yaş altındakilere önerilmez. Enerji içeceği sporcu içeceği değil. Aktivite öncesi kesinlikle kullanılmamalı. Bazı 700 ml’lik ambalajlarda içinde 8 fincan kahveye denk gelen kafein bulunduğu iddia edilmekte. Bunun altını kırmızı kalemle çiziyorum. 8 fincan kahve. Bu içeceklerin en önemli etken maddeleri Kafein ve Taurin. Taurin vücudumuz için önemli bir amino asit. İnsan bedeninde 40-400 mg bulunurken, enerji içeceklerinde 1000 mg. Taurin kaslara giden kan dolaşımını arttırıyor. (Kediler bu amino asidi üretemiyor, bunun için bir çok kedi mamasına kedilerin aktivitesi için taurin ekleniyor). Kısaca gündüz aktivite yapmadan önce insan beyni bu amino asiti kendi ürettiriyor. Peki bu enerji içeceği tüketenlerin bir kısmı ne yapıyor? Özellikle gençlerimiz. Aktiviteden önce, spor ve bunun gibi aksiyonlu durumlardan önce bedenine dışarıdan mudahele ediyor. İkinci kez basınç yüklüyor. Bir de alkolle karıştırınca! Gerisini siz düşünün. Etiket bilgilerinde uyarılar var. ‘Aktivite öncesi kullanmayınız. Nedeni, sen yattığın yerden enerji içeceği içtiğinde bedenin başlıyor kaynamaya, kısaca aktiviteye. Nabızın yükseliyor,tansiyonun artıyor. Bir de komik bir durum var. Ambalaj üzerinde tansiyon hastalarına, hamilelere, böbrek rahatsızlığı olanlara ve kafein duyarlılığı olanlara tavsiye edilmez’ yazıyor. Önceki yıllarda Enerji İçecekleri ile ilgili bir toplantıya konuşmacı olarak katılmıştım. Toplantıda Bakanlık yetkilisi de vardı. Sormuştum; ‘tavsiye edilmez’ ne demektir?’ diye. Bir Bakanlık Türkiye’de sadece bu ürüne tavsiye edilmez yazıyor. Sigara gibi zararlı değil’de ‘tavsiye etmem’ diyor. Kim. Bakanlık. Yetkili toplantıda bana ‘Alptekin bey, ama üzerinde kafeine duyarlı olanlar için uyarıcı ibaresi var’ açıklamasını yapınca, ben de ‘ ülkemizde kaç kişi kafein duyarlılık testi yaptırıp, kafein duyarlılık belgesi alıyor’ şeklinde cevap vermiştim.
Fazla Kafein’in huzursuzluk, sinirlilik, heyecan, uykusuzluk, ishal, bulantı, yüz kızarıklığı, kas, göz seğirmesi ve yorulmama periyodları gibi yan etkileri var.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın kontrollerinde bir enerji içeceği firmasının ürününün içinde cinsel performans arttırıcı ilaçlarda kullanılan ‘sildenofil’ etken maddesine rastlanmıştı. ‘Sildenofil’ . Erkeklerin cinsel perfomansını artırıcı eczanede satılan meşhur ilaçlardaki ana hammadde. Sen al onu bakkal amca’da satılan enerji içeceğinin içine koy. İçindekini bilmeden bakkalın önünden geçerken aldınız bir içinde ‘sildenofil’ olan enerji içeceğini. Artık nasıl gezersiniz bilmem. Bu konuda işi abartan özellikle bir kısım akaryakıt istasyonlarında bu tip katkıların konduğu ve Bakanlık’tan devamlı ceza alan İzmir üretimi olan bir kahve firması var. Kahve diye alıyorsun. Akaryakıt istasyonundan çıkınca tırmanmak için duvar arıyorsun. Bir firma daha var. Benzer ürünü akaryakıt istasyonlarında ‘kaldıraç’ adı ile satan. Kısaca ipin de ucu kaçmış görünüyor. Üstelik bu enerji içeceklerini 18 yaş altındakilerine tavsiye etmeyen Bakanlık ve Radyo Televizyon Üst Kurulu bunların televizyon reklamlarına hiç de ses çıkarmıyor. Durum biraz da traji komik.
Önerim bu içecekler ile ilgili kamuoyu aydınlatılmalı. Televizyon reklamlarına sınırlama getirilerek sigara ile mücadele benzeri promosyon ve özellikle gençlere yönelik özendirici etkinlikleri de kontrol altına alınmalı.